Samen Oplopen met gezinnen creëert rust en zelfvertrouwen

“De bestaanszekerheid van mensen staat onder druk. Van alle mensen die ik begeleid, heeft zo’n 70% moeite om rond te komen. Ik merk dan dat iemand geen bezoek meer ontvangt, zich afsluit, geen leuke dingen gaat doen. En er is veel stress. Ouders moeten dan niet alleen goed voor zichzelf zorgen, maar ook voor hun kinderen. Met de vrijwilligers van Samen Oplopen creëren we rust en overzicht. We staan naast ze. Daardoor durven mensen hulp in te roepen.”

Aan het woord is Renske van Dorp. Bijna twee jaar geleden startte ze vanuit Versa Welzijn met de aanpak Samen Oplopen in Blaricum, Eemnes en Laren (BEL). Bij Samen Oplopen wordt een gezinsvrijwilliger gematcht aan een gezin dat tijdelijk een steuntje in de rug nodig heeft. Inmiddels wordt Samen Oplopen ook in Hilversum uitgevoerd. “De aanpak Samen Oplopen sluit goed aan bij de visie van gemeenten die steeds meer investeren in preventief aanbod voor gezinnen in kwetsbare omstandigheden. De gemeente ziet dat deze manier van werken belangrijk is voor gezinnen en denkt constructief mee.”

Vrijwilliger staat naast gezin

“Eén van de grotere meerwaarde van Samen Oplopen is dat onze vrijwilligers naast iemand staan en er in eerste instantie ‘gewoon willen zijn voor het gezin’ “, vertelt Renske. “Door met tijd en aandacht en vanuit een gelijkwaardige relatie samen op te lopen ontstaat er vaak een waardevolle vertrouwensband. De ervaring dat er iemand voor je is die je steunt geeft na verloop van tijd rust bij de ouders. Soms is een gezinssituatie zo complex dat ouders niet precies kunnen aangeven waar ze graag steun bij willen. Ze hebben het gevoel dat alles uit hun handen glipt en overzien niet goed meer wat voor hen op dat moment prioriteit heeft.”

Match met gezin is cruciaal

De vrijwilligers van Samen Oplopen volgen een training van twee avonden. Eén avond draait om de ‘presentiebenadering’, de andere om het overbruggen van culturen. Renske: “De presentiebenadering is een specifieke manier om er voor iemand te zijn. Je staat naast iemand en probeert te ontdekken wat voor de ander belangrijk is. Vragen als ‘hoe leeft dit gezin?’, ‘welke normen en waarden vinden ze belangrijk?’ en ‘wat staat er voor hen op het spel?’ komen langs. Je leert waar te nemen en daarbij zo min mogelijk aannames te doen over iemand die je amper kent. Wij vinden het belangrijk dat de vrijwilligers van Samen Oplopen zich kunnen verplaatsen in anderen. Ook levenservaring en vermogen tot zelfreflectie zijn belangrijke eigenschappen. Het zorgvuldig matchen van gezinnen met vrijwilligers is cruciaal. Als vrijwilliger stap je echt in iemands leven. Dat is voor zowel de vrijwilliger als de gezinsleden heel spannend en kwetsbaar.” Als na de kennismaking iedereen aangeeft dit spannende avontuur met elkaar aan te durven kan het Samen Oplopen beginnen. Als coördinator blijven we betrokken en de vrijwilligers kunnen altijd op ons terugvallen.  “Voor de rest is het training on the job. Vrijwilligers kunnen me altijd bellen. We organiseren ook regelmatig contact met de vrijwilligers onderling. Laatst was er bijvoorbeeld een thema-avond over het onderwerp ‘hoe ga je om met armoede in gezinnen?’  

Duurzaam contact

De begeleiding door de coördinator van de match tussen een vrijwilliger en een gezin duurt maximaal twee jaar. “Het Samen Oplopen duurt vaak minimaal zes maanden, omdat wij het belangrijk vinden dat de tijd kan worden genomen om elkaar goed te leren kennen en te vertrouwen. Gemiddeld duurt het Samen Oplopen anderhalf jaar. We vragen dus best veel commitment van onze gezinsvrijwilligers. In deze regio is de langslopende koppeling nu zo’n anderhalf jaar. In gemeenten waar Samen Oplopen al langere tijd wordt aangeboden zie je dat de vrijwilligers na het afronden van de begeleiding door de coördinator vaak nog jarenlang betrokken blijft bij het gezin. Daarmee investeren wij nu met Samen Oplopen ook in een duurzame steun voor gezinnen.”

Groeiend zelfvertrouwen

“Het is mooi om te zien hoe het zelfvertrouwen van ouders groeit als ze elke week met iemand kunnen praten die tijd en aandacht voor hen heeft, hun kwaliteiten ontdekt en benoemt en laat merken ‘ik ben er voor je, ik sta achter je’.  Dankzij Samen Oplopen zie ik hele mooie dingen gebeuren. Een ouder die durft te gaan solliciteren. Kinderen die gewoon kind kunnen zijn, doordat niet zij, maar een vrijwilliger hun ouders nu helpt bij sommige dingen. Vorige week zei één van de kinderen: “Nu heb ik ook familie in Nederland, want ik noem haar Tante Stef.”

Start in Hilversum

Renske is blij dat er in steeds meer gemeenten wordt geïnvesteerd in deze manier van werken. Sinds de zomer van 2024 is Roxanne  Callenbach gestart met het opzetten van Samen Oplopen in de gemeente Hilversum. Roxanne: “Van de gemeente kregen we dit jaar de vraag hoe we ook hier in de gemeente Hilversum vorm aan Samen Oplopen konden geven. Als kinderwerker zag ik hoe waardevol dit voor de inwoners in onze wijken kon zijn. Want tot nu toe kwamen veel vragen van ouders via de kinderen bij ons terecht in het buurthuis op de Lopes Diaslaan in Hilversum Noordoost. En met de vrijwilligers die zich voor Samen Oplopen inzetten komen veel vragen van ouders nu bij hen terecht en is er onverdeeld aandacht voor de kinderen mogelijk. ‘Mijn’ vrijwilligers komen tot nu toe via Renske en via de Vrijwilligerscentrale waar we heel nauw mee samenwerken. Zo mooi als een vrijwilliger bij de gezinnen thuiskomt om ze bij te staan. Door de commitment van de vrijwilliger maakt hij of zij impact voor een gezin dat die aandacht hard nodig heeft.”

Luisteren en respecteren

Om haar vrijwilligers goed te kunnen ondersteunen, heeft Roxanne zelf ook de training bij het landelijke bureau van Samen Oplopen gevolgd. “Bij de presentiebenadering leerde ik vooral hoe belangrijk het luisteren naar iemand is, in plaats van alles bedenken en aanbieden. En de training cultuuroverbrugging benadrukte weer eens dat je eigen normen en waarden belangrijk zijn, maar dat die van anderen dat uiteraard ook zijn. Onze westerse cultuur is zo gericht op autonomie en individualisme. Terwijl de rest van de wereld denkt en doet vanuit het collectieve. Dat was voor mij een mooi leerpunt. Dat maakt het verschil vaak zo groot tussen onze wederzijdse benaderingen.”

Op de rit

Nu haar eerste match een feit is, gaat ze het vervolg monitoren. “Ik hoop dat de moeder aan wie een vrijwilliger gekoppeld is, straks beter in haar vel zit en een of twee dagen gaat werken. En bij de twee moeders die ik heb gekoppeld, ontstaat vast vriendschap. Zo krijg ik, als kinderwerker, veel meer ruimte voor de kinderen. Ouders hebben soms enorme trauma’s. Er gewoon zijn voor de kinderen, met ze praten, dat is eigenlijk het belangrijkste. Ik hoop dat ze zich daardoor goed kunnen ontwikkelen. Als de kinderen op de rit komen, komt daar iets moois uit. Dat zie ik nu al: kinderen komen in het buurthuis om hun huiswerk te maken, want ze willen per se slagen op de middelbare school. En als de ouders op de rit komen via onze vrijwilligers, gaan zij het ook anders doen. Ik hoop dat zij op hun beurt weer anderen kunnen helpen. Een sneeuwbaleffect. Dat is mijn droom.”

Meer informatie over Samen Oplopen is te vinden op de website van Versa Welzijn